Szczepienia.

Aktualna sytuacja prawna

http://pisma.szczepienia.org.pl/

 

Data aktualizacji: 14.10.2014

Przeczytaj najpierw!
Poniższy zbiór wzorów odwołań i pism został przygotowany dla postępowań dotyczących prób przymuszania obywateli do wykonania szczepień ochronnych. Pisma poniższe są aktualne na obecny stan prawny i stan orzecznictwa oraz mają zastosowanie do dość typowych przypadków omówionych przy każdym piśmie.
Przeczytaj też informacje o aktualnej sytuacji prawnej zawarte w dalszej części tej strony.

1. Jeżeli otrzymałeś pismo z przychodni przypominające lub wzywające do wykonania szczepień – nie musisz nic na to odpisywać. Przychodnia nie jest organem administracji państwowej i nie może prowadzić żadnego postępowania. Może jedynie przekazać sprawę do Sanepidu. Kiedy i czy w ogóle to zrobi – zależy od przychodni. Żadne pisma w tej sprawie nie zmienią dalszego postępowania pracowników przychodni. Niektóre przychodnie przekazują sprawę do Sanepidu dość szybko, inne z opóźnieniem, a inne w ogóle.
2. Jeżeli otrzymałeś pismo z Sanepidu przypominające o obowiązku szczepień (nagłówek PRZYPOMNIENIE lub bez nagłówka) – nie musisz składać żadnej odpowiedzi. Pismo takie nie jest żadnego rodzaju decyzcją, postanowieniem, czy innym istotnym elementem postępowania administracyjnego, które wymaga konkretnej odpowiedzi czy odwołania w określonym terminie. Jest to tylko zwrócenie uwagi na istnienie obowiązeku szczepień oraz informacja o ewentualnych konsekwencjach nie wypełnienia obowiązku.
   Jeżeli chcesz, możesz oczywiście coś odpisać ale zwykle nie ma to wpływu na dalszy bieg sprawy. Czy Sanepid podejmie dalsze kroki, czy poprzestanie na tym piśmie – zależy od konkretnego Sanepidu. Niektóre Sanepidy w Polsce są dość aktywne i prowadzą dalsze postępowanie, a niektóre poprzestają na przypomnieniu. Część Sanepidów w Polsce w ogóle nie reaguje na nie wykonanie obowiązku szczepienia.
3. Jeżeli otrzymałeś pismo z Sanepidu z nagłówkiem WEZWANIE zawierające wezwanie do wykonania obowiązku szczepień ochronnych – wyśli odpowiedź na WEZWANIE wraz z załącznikami (nie musisz drukować wszystkiego). Można też wykorzystać ulotki producentów szczepionek.
   Pismo zawiera pytania i wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa i zasadności stosowania szczepionek. Złożenie tego pisma jestpotrzebne do dalszych odwołań w przypadku kontynuowania postępowania przez Sanepid. W miarę swoich możliwości możesz rozwinąć pismo, dodać swoje pytania czy posiadane materiały.
   Jeżeli u Twojego dziecka występują lub występowały jakieś problemy zdrowotne, mogące mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa szczepień – napisz o tym. Własnymi słowami opisz dokładnie te problemy, dołącz wszelkie wyniki badań, zaświadczenia, diagnozy, skierowania itd. Opisz po kolei co i kiedy się działo, zwłaszcza jeżeli po wcześniejszych szczepieniach wystąpił NOP (niepożądany odczyn poszczepienny). Nie ważne czy był czy nie był zarejestrowany w dokumentacji. Napisz o wszystkim, opisz objawy, leczenie, wypowiedzi lekarzy itd. Organ ma obowiązek rozpatrzeć wszystkie dowody wnikliwie i nie może opierać się tylko na istnieniu lub braku zaświadczenia o odroczeniu od szczepień. Powyższe stanowisko potwiedza wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie III SA/Kr 901/11, który należy dołączyć do pisma.
   Pismo ponadto zawiera odmowę wykonania badania kwalifikacyjnego. Badanie to zostało określone w ustawie jako konieczne przed wykonaniem szczepienia ale nie zostało określone jako obowiązkowe. W związku z tym można odmówić jego wykonania. Ta odmowa będzie także potrzebna przy dalszych odwołaniach.
   Jeżeli Sanepid odpisze na to pismo, możesz kontynuować dalszą wymianę pism, odpowiadając na poszczególne argumenty i przytaczając dalsze publikacje. Jednakże zwykle w odpowiedzi Sanepid pisze ogólniki, wytarte frazesy i skierowuje po szczegółowe informacje do producentów szczepionek, poradni szczepień, do lekarza itd.
   Możesz też zastosować inne pismo: Odpowiedź na wezwanie/upomnienie.doc.
4. Jeżeli otrzymałeś pismo z Sanepidu z nagłówkiem UPOMNIENIE zawierające wezwanie do wykonania obowiązku szczepień ochronnych, groźbę skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego – wyśli odpowiedź na UPOMNIENIE. Pismo zawiera argumenty prawne świadczące o braku podstaw prawnych do stosowania postępowania egzekucyjnego w sprawie szczepień ochronnych. Termin wyznaczony w upomnieniu nie jest terminem udzielenia na nie odpowiedzi, dlatego nie musisz w tym wypadku ściśle przestrzegać tego terminu. Jednak dobrze jest wysłać odpowiedź możliwie szybko.
   Jeżeli nie złożyłeś wcześniej pisma zawierającego odmowę badania kwalifikacyjnego to dołącz to pismo do powyższego.
   Jeżeli w piśmie jest informacja o konieczności zapłaty kosztów upomnienia (obecnie w kwocie 11,60 zł ale czasem może być inna kwota) – należy to zapłacić. To nie jest żadna grzywna tylko opłata administracyjna i nie ma od tego odwołania. Takie są przepisy, że organ za czynności może naliczać dodatkowe opłaty.
   Jeżeli Sanepid wysłał dwa oddziene upomnienia (na ojca i matkę) możesz wysłać jedno pismo na którym podpiszą się oboje rodzice. Nie trzeba wysyłać oddzielnych pism.
5. Gdy otrzymałeś POSTANOWIENIE o nałożeniu grzywny wystawione przez wojewodę lub sanepid wojewódzki oraz tytuł wykonawczy składasz trzy pisma:
   1. Zażalenie na postanowienie o nałożeniu grzywny
   2. MZ – wniosek o wstrzymanie wykonania
   3. Zarzuty do postępowania egzekucyjnego
   ad. 1 – Jeżeli otrzymałeś dwa lub więcej postanowienia (np na dwójkę dzieci lub oddzielne na ojca i oddzielne na matkę) na każde składasz oddzielne zażalenie. Zażalenie składasz do organu odwoławczego wymienionego w na końcu postanowienia (obecnie Minister Zdrowia) za pośrednictwem organu wystawiającego postanowienie (obecnie wojewoda lub sanepid wojewódzki).
   Organ czasem wysyła te same postanowienia w dwóch kopiach (dla męża i żony), dlatego należy sprawdzić numery postanowień (Postanowienie nr … ) lub znak sprawy (oznaczenie liczbowo-literowe zwykle umieszczane gdzieś w nagłówku pisma np: ES.S-448.3-11/2014). Jeżeli numery są dokładnie te same to znaczy, że jest to tylko kopia postanowienia i nie należy tego liczyć jako oddzielnego postanowienia.
   Wszystkie uzupełnione i podpisane pisma wysyłasz listem poleconym do wojewody (lub sanepidu wojewódzkiego – zgodnie z pouczeniem na końcu postanowienia), a ten przekazuje to dalej do Ministra Zdrowia.
   ad. 2 – Możesz złożyć jedno takie pismo i wymienić w nim wszystkie postanowienia, których dotyczy. Nie musisz pisać 4 oddzielnych pism.
   Wszystko możesz wysłać w jednej kopercie, nie musisz wysyłać oddzielnie.
   ad. 3 – Składasz to odwołanie jeżeli:
   1. tytuł wykonawczy był wystawiony po 17 listopada 2014 ale na starym druku TYT-3
   2. jeżeli zostały popełnione błędy formalne opisane w odwołaniu (brak wybranego środka egzekucyjnego, brak podpisów, pieczątek, niedokładnie określone zobowiązanie, błędy w nazwisku, w adresie itd.) – niezależnie już na jakim druku jest wystawiony tytuł

   Uwaga!

   • Wszystkie pisma wysyłasz organu, który wydał postanowienie o nałożeniu grzywny czyli do DO WOJEWODY lub SANEPIDU WOJEWÓDZKIEGO a nie do Ministra Zdrowia. Wojewoda przekazuje pierwsze pismo wraz z aktami do ministra, a pozostałe pisma rozpatruje sam. Postanowienie w sprawie zarzutów wyda po otrzymaniu stanowiska wierzyciela, czyli stanowiska Sanepidu Powiatowego.
   • Pilnuj terminów! Na złożenie odwołań masz tylko 7 dni licząc od dnia odbioru pisma. Przekroczenie terminu skutkuje tym, że organ oddali zażalenie w ogóle go nie rozpatrując.
   • Zwykle postanowienie zawiera też informację, o konieczności zapłaty kosztów administracyjnych za wydanie postanowienia (ok. 40-50 zł za postanowienie). Tych kosztów, jak i grzywny NIE PŁAĆ. W przypadku uwzględnienia odwołania postanowienie jest uchylane w całości i przestaje obowiązywać zarówno grzywna jak i ta opłata.
6. Jeżeli otrzymałeś POSTANOWIENIE Wojewody lub Sanepidu Wojewódzkiego o odmowie wstrzymania wykonania postanowienia – nic nie składasz. Na to postanowienie nie służy zażalenie ponieważ organ może ale nie musi wstrzymać wykonania (zależy to od uznania organu). Odmowa ta oznacza, że wojewoda/sanepid wojewódzki może domagać się zapłaty grzywny, pomimo tego że jest złożone zażalenie. W praktyce jednak takie żądania zapłaty nie pojawiają się dlatego możesz wstrzymać się z zapłatą. Jeżeli otrzymasz wezwanie do zapłaty lub podobne pismo wzywające do zapłaty grzywny – wtedy już zapłać. W przeciwnym razie organ może skierować egzekucję do Urzędu Skarbowego, który ściągnie należność wraz z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi (pobierze z konta, z wynagrodzenia, ze zwrotu podatku itd).
   Jeżeli zapłacisz grzywnę, a potem twoje zażalenie zostanie uznane – otrzymasz zwrot całej zapłaconej grzywny.
   To postanowienie o odmowie wstrzymania wykonania nie ma wpływu na postępowanie odwoławcze – Twoje odwołania będą rozpatrzone niezależnie. Cały sens tego wstrzymania wykonania sprowadza się do kwestii: „Czy mogę nie płacić?” – pytasz. Wojewoda odpowiada: „Nie, powinieneś zapłacić”.
7. Jeżeli otrzymałeś POSTANOWIENIE wydane przez Ministra Zdrowia utrzymujące w mocy postanowienie wojewody/sanepidu wojewódzkiego nakładające grzywnę – składasz:
   1. Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
   2. Wniosek do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie o wstrzymanie wykonania postanowienia.
   3. Potwierdzenie dokonania opłaty sądowej.
   4. Pismo do wojewody z prośbą o niepodejmowanie egzekucji
   ad 1. Składasz tyle skarg ile otrzymałeś postanowień od Ministra Zdrowia.
   ad 2. Składasz tyle wniosków ile otrzymałeś postanowień od Ministra Zdrowia.
   ad 3. Opłata sądowa wynosi 100 zł od każdej skargi. Jeżeli otrzymałeś od Ministra Zdrowia dwa postanowienia – wpłacasz 200 zł. Jeżeli 4 – wpłacasz 400 zł. Opłatę wnosisz przelewem na konto bankowe Sądu Administracyjnego w Warszawie.

   Pismo nr 1 składasz w dwóch kopiach.
   Cały komplet, za wyjątkiem pisma nr 4, wysyłasz w jednej kopercie listem poleconym do Ministra Zdrowia. Minister przekazuje Twoją skargę wraz z całą dokumentacją do sądu.
   Pismo nr 4 wysyłasz w jednym egzemplarzu do wojewody.

   Kilka uwag odnośnie postępowania w sądzie:

   • Sąd administracyjny bada postępowanie organów administracji. W tej sprawie nie ma oskarżonych i skazanych. Sąd po prostu sprawdzi czy podczas postępowania nie nastąpiły naruszenia prawa.
   • Jeżeli sąd stwierdzi, że takie naruszenia miały miejsce – postanowienie uchyli. Czyli przestanie ono obowiązywać i nie będzie możliwe jakiekolwiek egzekwowanie nałożonej grzywny. Sąd może przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia. Wtedy sprawa wraca do organu, który musi się zastosować do zaleceń sądu.
   • W pierwszej kolejności sąd powinien rozpatrzyć wniosek o wstrzymanie wykonania. Wniosek ten jest rozpatrywany na posiedzeniu niejawnym, tzn. bez rozprawy. Odpowiedź na ten wniosek otrzymasz listownie. Jeżeli sąd zgodzi się wstrzymać wykonanie, to do czasu wydania wyroku podlegasz ochronie – grzywny nie można egzekwować. W praktyce jednak, mija trochę czasu zanim sąd ten wniosek rozpatrzy. Stąd pismo do wojewody o niepodejmowanie egzekucji.
   • Na wyznaczenie terminu rozprawy trzeba dość długo czekać, czasem nawet rok.
   • O wyznaczeniu terminu zostaniesz powiadomiony listownie.
   • Na rozprawę nie musisz się stawiać ani nie musisz wynajmować adwokata. Wystarczy złożenie skargi pisemnej.
   • O wyniku rozprawy możesz dowiedzieć się telefonicznie.
   • Po rozprawie składasz wniosek o wydanie wyroku wraz z uzasadnieniem. Sąd prześle cały wyrok wraz z uzasadnieniem na Twój adres. Jeżeli nie złożysz tego wniosku dostaniesz sam wyrok bez uzasadnienia.
   • Jeżeli sprawę wygrasz wszystkie opłaty sądowe wojewoda będzie musiał Ci zwrócić.
   • Jeżeli sprawę przegrasz możesz złożyć skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Niestety taką skargę musi napisać adwokat lub radca prawny.

UWAGI ogólne dotyczące wzorów pism

1. Stosowane skróty: PIS – Państwowy Inspektor Sanitarny, WIS – Wojewódzki Inspektor Sanitarny, WSA – Wojewódzki Sąd Administracyjny, Sanepid – Inspektor Sanitarny (zwykle powiatowy)
2. Wszystkie wzory pism należy stosować rozumnie. Przede wszystkim trzeba dokładnie je przeczytać, uzupełnić i dostosować do konkretnej sytuacji zgodnie z zawartymi w nich komentarzami.
3. Zwróć uwagę na numery i daty postanowień co do których się odwołujesz. Częsty błąd to pomylenie postanowień (numerów i dat).
4. Należy przestrzegać określonych terminów (7 lub 30 dni). Ich przekroczenie powoduje że zażalenie czy skarga będą odrzucone bez rozpatrzenia.
5. Nie zapomnij podpisać pisma.
6. Pismo wyślij listem poleconym do właściwego organu

Pozostałe wzory pism:

1. Odmowa badania kwalifikacyjnego.doc
2. PIS wniosek o zwrot grzywny (po uchyleniu postanowienia o grzywnie)
3. WSA wniosek o wydanie wyroku
4. WSA cofnięcie skargi
5. Pełnomocnictwo do reprezentowania w postępowaniu dla męża
6. Sprzeciw od wyroku nakazowego

Obecny stan faktyczny i prawny – w skrócie (stan na wrzesień 2014)

Obowiązek szczepień ochronnych jest określony w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Po nowelizacji tej ustawy w roku 2008 został usunięty przepis o karach za brak szczepień. W każdym cywilizowanym państwie taki stan prawny były jasny dla organów administracji państwowej: brak kary w ustawie – obowiązek nie podlega żadnemu ściganiu i karaniu. Niestety w Polsce urzędnicy myślą inaczej, dlatego na wszelkie możliwe sposoby szukają drogi do ukarania niepokornych obywateli.

I tak w latach 2010-2011 Sanepidy wystawiały decyzje nakazujące podanie dziecka szczepieniu, a następnie wystawiały postanowienie o nałożeniu grzywny. Wyrokiem z dnia 6.04.2011 Sygn. akt. II OSK 32/11 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że takie działania są niezgodne z prawem gdyż obowiązku określonego w ustawie nie można dodatkowo ustalać na drodze decyzji.

W związku z tym Sanepidy zmieniły metodę działania i zaczęły wystawiać postanowienia o nałożeniu grzywny bez wcześniejszej decyzji nakazującej szczepienie. Wyrokiem z dnia 1.08.2013 Sygn. akt. II OSK 745/12 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że takie działania są niezgodne z prawem gdyż Sanepid nie jest organem właściwym do prowadzenia egzekucji obowiązku szczepień.

Pomimo dwóch niekorzystnych wyroków dalej są Sanepidy w Polsce, które próbują przymuszać ludzi do szczepień. Kolejnym wariantem jest wystawienie przez Sanepid dokumentu zwanego „tytułem wykonawczym” i przesłanie go do wojewody. Dokument ten stwierdza istnienie oraz niewykonanie obowiązku (dokument ten nie nakłada żadnej kary). Część wojewodów w Polsce podejmuje dalsze działania, a część nie. Ponadto niektórzy wojewodowie podpisują porozumienia z wojewódzkimi sanepidami, przerzucając na nich prowadzenie sprawy.
Obecnie postanowienia o nałożeniu grzywny wydali wojewodowie: kujawsko-pomorski, wielkopolski, warmińsko-mazurski i lubelski. Grzywny wynoszą ok. 400 zł. Od tych postanowień zostały złożone odwołania i sprawy są w toku.

Działania powyższe organów są bezprawne gdyż:

1. Organ wywodzi istnienie obowiązku powołując się na Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego, określający jakie i kiedy szczepienia powinny być stosowane (Program Szczepień Ochronnych). Taki komunikat nie jest źródłem prawa. Zgodnie z Konstytucją RP tylko ustawy i rozporządzenia są źródłem prawa obowiązującego w Polsce. Obowiązek, a zwłaszcza taki jak szczepienie, który dotkliwie ingeruje w wolność obywatela, nie może być precyzowany w innych źródłach niż przepisy prawa.Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 roku w sprawie szczepień ochronnych określa jedynie grupy wiekowe podlegające obowiązkowi szczepień, a nie terminy szczepień. I tak np. dla szczepienia przeciwko błonicy, obowiązkiem szczepienia objęte są osoby w wieku od 7 tygodnia życia do 19 roku życia. Oznacza to, że szczepienie może być wykonane w dowolnym dniu tego okresu, a nie w terminie określonym przez komunikat czy sanepid.
2. Obowiązek nie oznacza automatycznie możliwości stosowania przymusu. Brak przepisów o karach w ustawie jednoznacznie wskazuje na intencję ustawodawcy, którą było usunięcie karania za brak szczepień. Niedopuszczalne jest stosowanie przez organ uzupełniania prawa poprzez wykorzystanie przepisów ogólnych z innych ustaw (w tym przypadku z ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub z Kodeksu Wykroczeń). Obowiązek, który nie jest zagrożony karą, nie może podlegać egzekucji.
3. Państwowy Inspektor Sanitarny nie jest organem uprawnionym do prowadzenia egzekucji, co orzekł już Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 1.08.2013 Sygn. akt. II OSK 745/12, ani także wierzycielem co uprawniałoby do wystawienia tytułu egzekucyjnego. Właściwość taka nie wynika ani z ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ani zustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej stosują niedopuszczalne domniemanie uprawnień.
4. Organ nie może przymuszać (za pomocą grzywny) do wykonania obowiązku, zakładając z góry, że stan zdrowia dziecka jest dobry i nie występują żadne przeciwwskazania do wykonania szczepienia. O braku lub istnieniu takich przeciwwskazań decyduje lekarz podczas badania kwalifikacyjnego. Badanie takie jest jednak nieobowiązkowe, więc zobowiązany ma pełne prawo tego nie wykonać. W takim stanie rzeczy, dopóki organ nie znajdzie się w posiadaniu aktualnego zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań, nie ma prawa przymuszać do wykonania szczepienia.
5. Przymuszanie do wykonania szczepień jest także niezgodne z art. 68 ust. 4 Konstytucji. który stanowi że „Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.” Ten przepis ma zastosowanie w przypadku rzeczywistego wystąpienia dużej liczby zachorowań na chorobę emidemiczną czyli stanu epidemii. Taka sytuacja w Polsce obecnie nie występuje, zatem przepis ten nie może stanowić podstawy do stosowania przymusowych szczepień ochronnych.

Aby dowiedzieć się więcej na ten temat przeczytaj najczęściej zadawane pytania (FAQ).

Wszelkie pytania i uwagi proszę zgłąszać na forum szczepienia.org.pl w temacie Prośby o pomoc.